Du lịch Việt Nam sẽ không đủ sức cạnh tranh với các nước trong khu vực nếu không chịu thay đổi.
Lượng khách quốc tế đến Việt Nam (VN) sụt giảm mạnh trong khi ở hầu hết các nước khác trong khu vực, lượng khách vẫn tăng cao.
Campuchia, Lào sẽ qua mặt VN
Theo Tổng cục Du lịch, lượng khách quốc tế đến VN trong năm 2015 đạt gần 8 triệu lượt người, chỉ tăng gần 0,9% so với năm 2014. Đây là mức tăng trưởng thấp nhất trong vòng sáu năm trở lại đây. Cụ thể năm 2010 tăng 35%, 2013 tăng 11%, 2012 tăng 14%, 2011 tăng 19% và 2014 tăng 4%.
Biểu đồ tăng trưởng du lịch inbound (khách nước ngoài vào VN) cho thấy đối tượng khách này đang tụt dốc thê thảm, chẳng khác nào xe đứt thắng!
Điều đáng nói là nhiều thị trường khách quan trọng của du lịch VN sụt giảm mạnh. Ví dụ khách Nga giảm 7,1%; khách Trung Quốc giảm 8,5%. Giảm mạnh nhất là khách Campuchia, giảm đến 43,8%. Chỉ có một số thị trường khách tăng tương đối khả quan như Hàn Quốc, Singapore, châu Phi.
Trong khi du lịch VN ảm đạm thì các nước ASEAN vẫn tăng trưởng tốt. Đơn cử Campuchia cán mốc 5 triệu lượt khách, tăng 11%; Lào gần 4,3 triệu, tăng 5%. Đặc biệt, Thái Lan dù trải qua vụ khủng bố gây chấn động ở Bangkok nhưng vẫn tăng đến hơn 20% với khoảng 30 triệu lượt khách. Nhật Bản tăng 47%, đạt 20 triệu lượt. Tính chung cả thế giới, dù gặp đủ thứ khó khăn vẫn tăng trưởng 4,4%.
Không chỉ vậy, vị trí đứng đầu nửa cuối của ASEAN về du lịch của VN đang bị Philippines hăm he vượt qua. Nếu không kịp chấn chỉnh và cải thiện tình hình, cứ đà này thì 3-4 năm nữa cả Campuchia, Lào, Myanmar cũng sẽ qua mặt VN về lượng khách.
Bởi xét về mặt hiệu quả đón khách du lịch trên dân số của ASEAN, VN hiện chỉ xếp trên Indonesia và Myanmar.

Du khách nước ngoài đến tham quan, mua sắm đồ lưu niệm tại TP Đà Nẵng. Ảnh: LÊ PHI
Thua toàn tập
Vậy đâu là lý do khiến khách nước ngoài vào VN gần như giậm chân tại chỗ? Các quan chức ngành du lịch cho rằng do kinh tế khó khăn, giá dầu sụt giảm. Nhưng khó khăn này là của cả thế giới, đâu riêng gì VN. Có người lại đổ lỗi do khách Trung Quốc và khách Nga giảm nhiều.
Trong buổi làm việc giữa đoàn Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội với Hiệp hội Du lịch TP.HCM mới đây, Tổng Cục trưởng Du lịch VN Nguyễn Văn Tuấn nhấn mạnh: “Cản trở lớn nhất của du lịch VN là visa, visa và visa”.
Song giả sử VN miễn visa cho toàn thế giới thì lượng khách quốc tế đến VN cũng chưa thể sánh với Singapore (15 triệu) chứ đừng mơ bằng Thái Lan hay Malaysia. Mặt khác, visa đi Mỹ rất khó và đắt nhưng người Việt vẫn ùn ùn rồng rắn xếp hàng đăng ký sang du lịch nước này. Các nước Kyrgyzstan, Dominica, Ecuador, Panama… miễn visa cho hộ chiếu phổ thông VN nhưng thử hỏi có bao nhiêu người Việt du lịch đến đó?
Như vậy, visa chỉ là một trong rất nhiều nguyên nhân cản trở khách nước ngoài vào VN.
Hỏi ý kiến bỏ túi nhiều du khách, cả nội địa và quốc tế, chúng tôi nhận thấy có ba lý do ngán ngại nhất khi du lịch VN. Thứ nhất là an ninh xã hội chưa tốt với nạn ăn xin, bán hàng rong chèo kéo, móc túi, cướp giật, “chặt chém” và trấn lột. Tiếp theo là vệ sinh môi trường và vệ sinh thực phẩm. Thứ ba là giao thông hỗn loạn, kẹt xe, ách tắc, trạm thu phí dày đặc, nguy cơ tai nạn, mất quá nhiều thời gian ngồi trên xe.
Có thể bổ sung thêm là tinh thần và thái độ phục vụ du khách chưa tốt, chưa chuyên nghiệp. Dịch vụ du lịch định giá tùy tiện, thường cao hơn nhiều nước. Sản phẩm du lịch trùng lắp, nghèo nàn… Có thể nói là chúng ta thua toàn tập.
Nếu không khắc phục những khiếm khuyết trên và có những giải pháp đồng bộ, đúng hướng, kịp thời thì du lịch VN sẽ tiếp tục tụt dốc không thắng. Vấn đề quan trọng nhất là phải bắt đầu từ con người, trước hết là từ nhận thức của tư lệnh ngành. Sau đó mới đến sự liên kết và phối hợp đồng bộ giữa các ngành và toàn xã hội.